Psychoterapia zaburzeń związanych z rozwojem psychoseksualnym

W rozwuju ogólnym każdego człowieka mogą wystąpić pewne zaburzenia fizyczne, psychiczne, również psychoseksualne. Zaburzenia związane z rozwojem psychoseksualnym wynikają przede wszystkim z konfliktów emocjonalnych, a te z koleją wywołują przeróżne dysfunkcje :

- brak lub utrata potrzeb seksualnych,

- awersja seksualna i brak przyjemności seksualnej (anhedonia),

- zaburzenia pożądania seksualnego (libido),

- brak reakcji genitalnej (u mężczyzn: zaburzenia erekcji, u kobiet: suchość pochwy),

- tzw. oziębłość seksualna,

- zaburzenia seksualne związane z bólem (np. dyspareunia, pochwica),

- nadmierny popęd seksualny (u kobiet: nimfomania, u mężczyzn: satyriasis)

- zaburzenia podniecenia seksualnego w tym, impotencja, awersja seksualna. Obok dysfunkcji seksualnych praca terapeutyczna obejmuje:

- zaburzenia preferencji seksualnej (parafilie: fetyszyzm, tranwestycyzm, ekshibicjonizm, oglądactwo, pedofilię, sadomasochizm i in.)

- zaburzenia związane z rozwojem psychoseksualnym i orientacją seksualną. Te z kolei przybierają następującą formę:

* zaburzenia dojrzewania, rozwoju seksualnego ( osoba cierpi z powodu niepewności co do własnej tożsamości płciowej lub orientacji seksualnej, co prowadzi do wystąpienia leku lub depresji. Najczęściej zdarza się to w okresie młodzieńczym u osób, które nie są pewne czy ich orientacja jest homoseksualna, heteroseksualna czy biseksualna lub u osób, które po okresie ustalonej orientacji seksualnej, często w długotrwałych związkach , stwierdzają, że ich seksualna orientacja zmienia się.

* orientacja seksualna niezgodna z ego (ego-dystoniczna). W przypadku kiedy identyfikacja płciowa i preferencje seksualne nie budzą wątpliwości, ale istnieje psychiczne cierpienie z powodu takiego stanu rzeczy i występuje chęć zmiany.

* zaburzenia związków seksualnych. Nieprawidłowość identyfikacji płciowej lub preferencji seksualnych odpowiada za trudności w nawiązaniu i utrzymaniu związku z partnerem seksualnym.

Wśród przyczyn psychicznych, które mogą wystąpić w przypadku zaburzeń seksualnych można zaliczyć:

- cechy osobowościowe (introwersja, depresyjność, agresywność, impulsywność, labilność emocjonalna, ukryte cechy homoseksualne, histeryczne, wyparcie uczuć, negatywne postawy wobec seksualności i własnej płci, nadmierna samokontrola uczuć, brak akceptacji siebie i innych, kompleksy, zaburzenia identyfikacji z płcią).

- wykorzystanie seksualne w dzieciństwie i inne urazy seksualne.

- środowisko rodzinne (nadmierny rygoryzm wychowawczy, antyseksualna atmosfera, nieudane małżeństwo rodziców, żałoba po stracie rodzica, wrogość między członkami rodziny, problemy z porozumiewaniem się i zaburzona identyfikacja z rolami seksualnymi rodziców, niechęć rodziców do dziecka lub jego płci).

- przewaga systemu oceniającego nad emocjonalnym.

- lęki związane z seksualnością, własną rolą seksualną.

- uwarunkowania zachowań seksualnych (np. niektóre praktyki masturbacyjne, rozbudowane i odbiegające od rzeczywistości fantazje erotyczne, urazowe doświadczenia z pierwszych kontaktów seksualnych i związków uczuciowych).

Psychoterapia takich zaburzeń polega przede wszystkim na ukazywaniu choremu fiksacji rozwojowych a także stymulacji rozwoju psychoseksualnego aby został on ukończony. Do psychoterapii należy również chirurgiczna zmiana płci, którzy czują się emocjonalnie inni wobec swojej płci, np. mężczyzna może czuć się kobietą.

W czasie psychoterapii osoby cierpiące na parafilie (zaburzenia seksualne charakteryzujące się niezwykłymi, dewiacyjnymi lub dziwacznymi impulsami, fantazjami lub zachowaniami seksualnymi) są konfrontowani ze swoją aktywnością seksualną, która często ma charakter kompulsyjny. Pacjenci powtarzają dewiacyjne zachowania i nie są w stanie kontrolować swoich impulsów. Napięcie, lęk lub depresja zwiększają prawdopodobieństw takich działań. Pacjenci wielokrotnie próbują zaprzestać zachowań dysfunkcyjnych, ale zwykle nie potrafią powstrzymać się przez dłuższy czas i wracają do wcześniejszych praktyk, co wywołuje silne poczucie winy. Parafilia jest - według teorii analitycznej - rezultatem fiksacji w określonej fazie rozwoju psychoseksualnego lub formą obrony przed lękiem kastracyjnym.

Stosowane leczenie zwykle przynosi tylko umiarkowaną poprawę. W leczeniu zaburzenia preferencji seksualnej wykorzystuje się zwykle łącznie psychoterapię dynamiczną wglądową oraz farmakoterapię.W leczeniu zaburzeń psychoseksualnych coraz częściej stosuje się terapię partnerską (małżeńską), rodzinną, metody oparte na tradycjach orientalnych kultur sztuki miłosnej (np. taoizm, jogę seksualną). Specjalista może wykorzystywać różne metody leczenia, które się uzupełniają.